TALATUU O AANA -NA FAAMAUMAU E PAPALAGI

15 May 2016, 12:00AM

Fai mai o le Itumalo o Aana e i le vaega i sisifo o Upolu ma o loo vaeluaina i ni vaega se lua, o le itu i matu lea ua faaigoaina o le ‘Itu Alofi; ’ma le itu i sauté lea ua faaigoaina o le ‘itu Tuafanua.’

O motu e lua o Manono ma Apolima o loo faatatauina foi o se vaega o Aana; e ui lava ina tu-to’atasi Manono i lona itu tau pulega; ae vavalalata tele lana sootagata ma le Tuamasaga.

O le itu i matu atoa i luga o le sami e matua toatele tagata o loo nonofo ai faasolo i ona vaega maupu’epu’e i uta; ae o lona gataifale  e matua malu puipuia e le tele ma e le loloto o ona aloalo, lea e aofia ai ma le pito i sisifo o Manono ma faasolo atu ai lava ona matafaga i le itu i sauté.

E fesootai uma nu’u; ma o le tele e tu-matafaga e faafesaga’i ma aloalo malū.E na o Malua lava i le tuaoi ma  Aana o loo i ai se avaava itiiti mo vaa laiti, ona amata atu lea ona ui i le aloalo e tau i Mulifanua lea o loo i ai se ava tele ma ni matafaga e mafai ona tuutaula ai ni vaa tetele.

O le itu i saute e fai sina gaoa, aemaise ai lava i le va o Falelatai ma Lefaga lea o loo ta’oto ai se tuasivi tele e amata mai le tumutumu o le mauga o Tofua. Ina ia mafai ona sopoia le tasi nuu mo le isi nuu, e tatau ona e sopoia lea tuasivi lea e tusa lona maualuga ma le 300 mita.

Talu ai ona o lenei atumauga e tifatō i le sami, o le pogai lea o le faatau taoto ai o ni matafaga i ona itu e lua, ia e matua lē sao ai lava se isi i le a’au. O le papa o luga o le sami o le pogai lea o le tafetafe ai o ni nai vai laiti ma ni motu laiti e igoa o Fagaiofu, Fagalei, Fagasele, Fagafua’ō, To’aga’a maTo’auli mai sisifo i sasa’e.

O lenei laufanua e matua tamaoaiga tele i talatu’u ma le tala o le vavau. O iinei e masani ona tele temoni sa faatino ai a latou faiga faa-tevolo; o lona uiga- o temoni ia sa masani ona latou faao’o le leaga i tagata malaga i lea nofoaga maualuga o Matafa’a.

Mai Lefaga i le aga’i i sasa’e i luga o le sami -e matua mato lava ma gaoa e pei o le gaoa o Lealatele i Savaii ma Taga. O le igoa o Aana e pei ona faailoa mai e afua mai tuaiI le atalii o Pili o Ana; ae fai mai Misi Tana o lea igoa e afua mai ia Sinaleana  poo Sinaaana, le tina o Pili.

O le Aoao Tetele la o Aana fai mai-“Tulouna Oe Leulumoega; “Tulouna Oe le Tumua; “Tulouna lo Outou Faleiva ma lo Outou Matua Na Togi o Alipia; Tulouna le Afio o le Tuiaana ma Sooa’emalelagi- ma Pasēsē ma Umaga; Tulouna Oulua na Ta’i; Tulouna le Sa Eseese o A’ana; Afio mai le Aiga Sa Tuala; Afio mai le Aiga Taulagi; Afio mai le Aiga Tau Aana; Afio mai le Aiga o Mavaega.

Talu ai ona e taua tele le iloa pe faapefea ona usu le Fono a Aana; ma e le gata i lea, o lea fono -e le faapito ia Aana, ae mafai foi ona faatino mo Samoa atoa, o lea o le a tuuina atu ai se otootoga itiiti.

Ae ui o lea-e tatau foi ona faatatauina e faapea o nei fono e faapito lava i mataupu anoa tau le pulea o malo. O le itu e sili ona taua- e fono faatasi tamalii-aemaise ai lava le Tuiaana ma le Aloalii lea e nofo i Nofoalii, Faleatiu, Samatau, Falease’ela ma Tufulele (Satuala). O nofoaga ia o le Faleaana latou te faatinoina le Fono tau Tupu, e pei ona tofia ai e avea ma Faletui.

LEULUMOEGA: E taoto i le itu i matū o Aana. E lua ona nuu o Sasalue ma Mataotao, i le ituala i uta mai le alatele lea e faapea sa i ai maota o Salamasina ma Samalaulu ae o lea ua nofo ai Lemana i aso nei.

O le itu i tai o le ala o loo i ai maota o Sooa’emalelagi, le tausoga tamaita’i o Tuiaana Tamalelagi, lea sa afio i se nofoaga maupu’epu’e itiiti e igoa o Lagī, lea e faafesaga’i i le itu i sisifo ma Sasalue.

O luma ane lava o lea maupu’epu’e i luga o le sami o loo tu ai i aso nei le laoa o le Tuua o Alipia, lea sa alala muamua i tua ane o lea maupu’epu’e i luga o le Malae o Maauga.

O lea Malae fai mai sa le faaaogaina i lea taimi , ona o loo faafeagai ma le itu i sisifo lea ua ta’oto ai le fanua o Tamaitai Taupou Sa o le Ekalesia Katoliko; ma sa nofo ai foi ma se Patele  i le pito i tua o Sasalue.

O le itu i tai o le alatele poo le itu i sasa’e o le maota o Sooa’emalelagi e mapu’e ai le laufanua e tusa ma le lua mita. O iinei tonu lava i le matafaga sa avea ma afioaga o le Tupu poo Nuuausala lea sa afio ai le Tuiaana; ae ua nofoia i aso nei e Misionare mai Peretania.

O le itu i sisifo o fale e pei ona ta’ua; o loo i i ai i le matafaga le Vai o Mataiva; o lona vai e tafe sa’o mai le papa o Lagī. O luga o le maupu’epu’e o loo i ai le Vai –sa tu ai se falesa malepe ma e faapena foi se fale sa i le itu i sasa’e o lea Vai.

O lea la ua tatou iloa nei- o soo se nofoaga lava i totonu o Leulumoega, o loo i ai lona taua tau le tala faasolopito, talu ai ua uma ona faamaumau ma faamatala manino i tusitusiga a Ekalesia.

15 May 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>