Lapata’iga mo Afā ma Timuga mamafa

By Maiava 22 April 2016, 12:00AM

O lo’o fa’aauau pea ona tuputupu-a’e le malosi o le Afā o Amosa i le Pasefika, a  ua fa’ailoa mai i le mamalu o le atunu’u, e ‘aua le popole.

O le fa’aaliga lea mai le Ta’ita’ifono o le Komiti Faufautua mo Fa’alavelave Matuiā, o Suluimalo Amataga Penaia ananafi, ma fa’apea mai ai i le atunu’u, e ao ona nofouta lelei ma sauniuni mo ni lologa ona o le afa o lo’o fa’atupuina pea le malosi.

Na fa’amaonia fo’i e Suluimalo, o Samoa o lo’o iai tonu i le ‘auala o Amosa ma e ono amata ona tu’uina mai e le Vaega Va’ai Tau i Mulinu’u ni lapata’iga i le aso.

Ae o ananafi lava ia, na ta’ua, fa’atoa tau-tuputupu-a’e ai le malosi o le afai ma e leai se mafuaga e ono tu’uina atu ai se fautuaga mo se afa i lea taimi, ona sa mamao lava le afa ma Samoa. 

 “O le taimi nei, na o le tala lava o le tau e pei ona masani ai, lea o lo’o fa’ailoa atu,” o lana fa’aaliga lea. 

“Mai fa’afanua ma fa’amaumauga ua matou tilotilo iai, o lo’o aga’i le afa i le va o Samoa ma Tonga, e fa’asasa’o i Motu o Niue,” o le fa’aaliga lea a Suluimalo.

Afai ae a’afia Samoa, e ono amata iai ni matagi malolosi i le aso-a-taeao, ma o lo’o valo’ia lea afa, e i le vaega 2.

Na valo’ia e Suluimalo, o le vaega o le talafatai i sauté o Savai’i e ono a’afia muamua e le matagi. 

 “A’o le taimi nei, o lo’o fa’atulagaina i le Vaega 1 le afa lea,” o le fa’aaliga lea a Suluimalo ananafi.

O lo’o aga’i mai le Afa o Amosa i le saoasaoa e 10 – 15 kilomita i le itula ae o lo’o i tua atu o sami o Samoa pe tusa o le 500 kilomita.

O le itula e 7 i le afiafi ananafi, sa fa’atulaga mai le Afa o Amosa i le 12.6 Sasa’e ae 179.5 Sisifo, tusa lea o le 406 maila-tautai (751 kilomita) i sisifo o Asau ae 457 maila-tautai (847 kilomita) i sisifo o Apia.

O lo’o aga’i mai le i Matu-sasa’e i le saoasaoa e 40 maila i le itula latalata i le ogatotonu (mata o le afa) ma e o’o atu i le 60 maila i le itula i totonu o le isi 24 itula.

A fua i le ‘auala o lo’o aga’i mai ai, o lo’o aga’i le Afa o Amosa i le itu i sasa’e ma e ono fa’aopopo le malosi i le Vaega 2 a’o le’i toe liliu i le itu i Saute-sisifo, i sauté-sisifo o le motu o Savai’i.  

O matagi malolosi o lo’o valo’ia e ono a’afia ai le motu o Savai’i i le taeao o le Aso To’ona’i ma fa’aauau atu ai se’ia latalata mai i Savai’i i le afiafi.

O galu o le a o’o atu le maualuluga i le 6 – 8 futu ma ono o’o atu i le 18 futu i le taeao o le Aso To’ona’i.

Ua mae’a nei ona tu’uina atu o le lapata’iga mo va’a-fagota laiti ma e ono iai ni lologa mo nofoaga maualalalo ma nofoaga tu-matafaga pe a lalata mai Amosa i Samoa. 

Saunoa Mulipola Ausetalia Titimaea, le Fa’auluuluga o le Ofisa Va’ai Tau, o lo’o galulue fa’asoloatoa lana vaega e mata’itu tulaga uma o fesuia’iga o le tau.

Ae mo le taimi nei, ua fautuaina le mamalu lautele o le atunu’u, ina ia fa’afofoga pea i Ofisa Fa’asalalau – 2AP ma isi Leitio mo fa’amatalaga uma o le o’o mai o Amosa. O lo’o fautuaina fo’i le asiasi i TusiFoliga a le Vaega mo Fa’alavelave Fa’afuase’i mo nisi fa’amatalaga e mo’omia.

By Maiava 22 April 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>