Manatu O Le Fa’atonu - O Folafolaga, oloa e auina i fafo ma le mea moni

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 29 July 2016, 12:00AM

Ua loa ona faailoa mai e o tatou ta’ita’i le anoano o mea matagofie talu ai nei. O ia mea o folafolaga ma upu o le lagona lelei-ia e tatau ona una’ia ai tatou uma ina ia faatino se mea e sili atu ona lelei. 

Fai la ma faata’ita’iga le vaai mamao a le Palemia o Tuilaepa Sailele Malielegaoi mo Samoa ina ia faaleleia ana oloa e auina atu i fafo, tupeteu faafaigaluega tau fefaatauaiga ma le faaaogaina o avanoa ua ofo atu e ala i le faagaoioia o galuega tau leipa. Manaia Tele. O ai na te le manaomia lea tulaga? 

I le taimi nei la-tatou talanoa i le upu o le ‘silasila mamao.’Ua faailoa mai ma le manino e le Tusi Paia e faapea a aunoa ma se silasila mamao, o le a faaumatia tagata. O lona uiga-afai e leai se silasila mamao, e mafai lava ona tatou mautinoa-o loo i ai se mea e tilotilo ai i luma. I se tasi faauuga, o loo i ai le faamoemoe. O le una’iga a Tuilaepa ma lana faigamalo mo ni oloa se tele e auina atu i fafo-o se fuafuaga lelei lea e aunoa ma se masalo-lea e tatau ona maua ai se fesoasoani e faaleleia ai soifuaga o tagata ma sui ai o latou olaga mo le mea sili. 

O ai na te le manaomia se tulaga faaleleia o le soifuaga? Aisea tatou te mamana’o ai i le tulaga faale-atoa ae o loo i ai se soifuaga e sili atu ona lelei e soifua ai? Ina ia mautinoa, o ai e le fiafia i le ono mafai ona maua se lumana’i e sili ona lelei?

O le mea lea-tatou te feoa’i solo lava i le soifuaga masani ma fai le mea e sili ona lelei i minute ta’itasi uma. Tatou te galulue lava se’ia o’o ina tatou palalasi ma tulai tuaoi i le mea e gata ai.  O le toatele o i tatou-e tuuina atu mea uma tatou te mafaia i lea aso ma lea aso i soo se matafaioi lava tau galuega ua tatou filifilia se’ia o’o lava ina leai se isi mea e mafai ona tatou toe tuuina atu.  

O faafitauli ma faaletonu e anoano. O se mea lea na tuuina mai. Ua tatou iloa e faapea i aso nei ma le taaviliga faifai pea o atunuu o le lalolagi, o uiga faatiga lautele o se ituaiga e le masani ai-o le a tatou feagai pea mai lea taimi i lea taimi. Ae peitai-o i tatou o ni tagata finau. O loo tumau pea le Tala Faasolopitoo e faamanatu mai ai i tagata i le avea ma vaega o tagataa e mafai ona tali atu i ai. I se tasi faaupuga, tatou te le fiu-gofie. Tatou te taumafai pea; i nisi taimi-ua tatou to’ilalo ae tatou te toe tutū lava i luga. Ua tatou ola e finau ma le isi aso. 

I Samoa i aso nei, e talafeagai pe a faapea atu tatou te le o sa’oloto mai faafitauli, e matua leai lava se mea faapena. Ona pau lava o le mea tou te faia –o le tilotilo lea ma faitau i lomiga a la outou nusipepa i le faagasologa o nai masina ua mavae atu ona maua ai lea o le mea moni e uiga i le soifuaga itotonu o Samoa. 

E ui lava i le tau faamata’u tau eseesega lautele ma lona faateteleina lea o loo faaauau pea ona tautau i luga a’e o lenei atunuu-aemaise ai lava i totonu o nisi o nuu, feeseeseaiga ma le faatautala lea ua maumau ai ni soifua, ma tuua ai le toatele o tagata i le loto faanoanoa ma le nutimomoia. Ae poo le a lava, ua tonu i le Palemia o Tuilaepa-e pei lava ona fai e isi faigamalo-e una’i le mea ua na iloa e tatau ona fai.

I sana faaaliga e uiga i le ‘Diagnostic Trade Integrated Study lea na tatala i le ono tausaga talu ai, e tatau ona faailoa atu e faapea-o se pea lea e manaia tele. Na faia ma le faamoemoe maualuga tau le faateleina o le tulaga tauva o le tamaoaiga o Samoa.

I le Asŏ, matou te talitonu o loo i ai ni fesili ia e tatau ona maua i ai ni tali. O loo filo i ia fesili-fesili nei: o a ni lesona na aoaoina i le faagasologa o le ono tausaga ua mavae? Ma-faamata o le a faaaogaina na lesona –a’o tatou tilotilo i le isi ono tausaga faatasi ai ma le faamoemoe tau le faaleleia o le tulaga o le tamaoaiga? Ua matou fesili atu i na fesili ona afai matou te fia faagasolo i luma, e tatau ona matou tilotilo i tua ma a’oa’oina mai a matou mea sese.

A tilotilo i le soifuaga i totonu o Samoa i aso nei, o le tulaga o le tamaoaiga-ua sili ona  faapopoleina ai matou. E tatau lava ona outou silasila i le tulaga o le soifuaga mo nisi o tagata i totonu o nuu –e te iloa ai o le toatele lava o i latou –ua matua matitiva masaesae lava. Latou te faalagolago tasi i tupe mai fafo ma tupe e maua ina ia mafai ai ona ola. Ua faigata lava ona mafaufau pe o le a le tulaga o le a o’o i ai lenei atunuu pe a taofia tupe faamomoli mai fafo.

O fuainumera o tagata e leai ni galuega i totonu o Samoa e faafefe tagata. O le itu e popole ai e faapea a e alu atu i lau taavale i totonu o nuu i soo se aso, e te vaaia ni alii tino lelei o loo feoa’i solo e leai ni mea o faia. 

O Faatoaga o loo faaauau pea ona avea ma vaega o faafitauli. E ui lava ina tele le tautala i le faaaogaina o eleele, ae o le atiina a’e o loo telegese pea. Ma ona o lea itu, o a tatou fuainumera o oloa e auina atu i fafo e te le fia mafaufau i ai. O le pogai la lea e matua faigata ai lava ona tino mai le miti a Tuilaepa tau oloa e auina atu i fafo

I isi nofoaga, o loo tumau pea ona tuuina atu e le malo ona faamoemoega i luga o le turisi e avea ma taula o le tamaoaiga. Ae paga lea-afai e te talanoa i le toatele o tagata o le atunuu o loo gafa ma le turisi, ua matua tafetotoi lava.

O le tali masani lva e faapea latou te le o maua numera latou te manaomia ina ia mafai ai ona maua se tupe ma faalautele ai a latou pisinisi. Ia-o a la mea a le malo se fai e faatosina mai ai turisi i Samoa? Ae faapefea pisinisi? O mafai e le siosiomaga ona una’ia i latou ina ia oloa ma tuputupu a’e? E faapefea le Soifua Maloloina? Oloa faavae? Na faapefea ona faaleleia i latou i le faagasologa o le fa tausaga ua mavae? O fesili autu nei. 

Ua na o se mea e tasi le i ai o le silasila mamao ae o le isi mea o le faatino ma fai le mea e tatau ona fai ina ia mautinoa ai ua tino mai lea silasila mamao..E matua leai lava ma se tulaga masalomia e faapea o le silasila mamao a le Palemia o Tuilaepa ma le malo ina ia faaleleia oloa e auina atu i fafo e lelei.  

Ae faapefea ona ‘ausia lena tulaga-o le fesili autu lea. Ma o naunau le malo e tuuina atu tupe i le mea o i ai le gutu? O se tasi o vaifofo ma o se lu’itau lea mo le Palemia o Tuilaepa-o le tuuina atu lea o lenei silasila mamalo i tagata ina ia mafai ai ona latou pulea e avea ma latou silasila mamao.

Afai la e le fefaasoaa’i tagata pe malilie i lea silasila malao, o le a maua e le malo le faigata tele ona faagasolo i luma ma lea silasila mamao. Ona pau lena o se mea ua faamaonia. O le itu lea e tau faailoa atu e faapea e tofu tagata uma lava ma le matafaioi e fai.E i ai le galuega a le malo e fai ma i tatou o sui o le atunuu-e i ai foi lo latou sao e tatau ona fai. 

Ma i le taimi nei-o lea ua faaalia manino e le Palemia o Tuilaepa e faapea o le faamamafa a lana faigamalo o le faateleina lea o oloa e auina atu i fafo, e tatau ona latou savavali i le mea e tautala ai, Ia amata i le tuuina mai o ni mafaufau fou pe faapefea ona utu-fagu  le sua mai fualaau lelei ma le le lau maua o tatou laufanua-ia ua tatou vaaia ua pala solo i aso uma?

Uso e, ia outou lagona faamatalaga lelei ma folafolaga e leai se aoga -pe afai e na ona fai  e ‘alo i ai. O loo tatou soifua i se taimi faigata lea tatou te matua manaomia ai ta’itai e savavali i le mea e tautala ai. O le a sou manatu? Ia outou maua Samoa se Aso Faraile uiga ese, ma ia faamanuia atu le Atua! 

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 29 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>